Wywiad ukazał się na portalu https://ec.europa.eu/epale/pl/blog/co-jest-debata-debata-oksfordzka-i-jak-sie-ma-do-nauki-jezykow-obcych
Rozmowa Małgorzaty Mazurek z Marcinem Stanowskim – anglistą, psychologiem, doradcą metodycznym,nauczycielem, trenerem nauczycieli, koordynatorem Global Issues SIG w IATEFL PL, który dzieli się pomysłami na nauczanie na www.superteachers.pl
Czym zajmujesz się na co dzień?
Na co dzień uczę angielskiego w warszawskim XXVII Liceum Ogólnokształcącym i szkolę nauczycieli w Warszawskim Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń. Jestem także członkiem Stowarzyszenia Nauczycieli Języka Angielskiego IATEFL Polska, gdzie zajmuję się popularyzowaniem nauczania o kwestiach globalnych.
Co najbardziej lubisz w uczeniu angielskiego?
W nauczaniu języka angielskiego najbardziej porywa mnie kontakt z uczniami/ studentami/ nauczycielami i obserwowanie zmian w zachowaniu, które wynikają z uczenia. Tak w ogóle, interesuje mnie dobrostan ucznia i nauczyciela w procesie nauczania.
Co to jest debata oksfordzka i na czym polega?
Ogólnie, debata oksfordzka to jeden z formatów prowadzenia debaty publicznej. Jest sztuką prowadzenia dyskusji, wypowiadania się i pokonania argumentów przeciwnika. Rzeczywiście pochodzi z Wielkiej Brytanii, ale teraz jest już popularny na całym świecie, zwłaszcza w świecie polityki. Często spotykany jest także na uczelniach. Wyróżnia się dość sztywną strukturą i dzięki niej zapewnia porządek w wymianie myśli między debatującymi. Gwarantuje sprawiedliwy podział czasu pomiędzy debatujące strony i umożliwia ocenę merytoryczną argumentów.
Debatowanie to także droga do ćwiczenia języka obcego, a w szczególności umiejętności przemawiania i najlepiej sprawdza się w edukacji nastolatków i dorosłych. Jeśli chodzi o zasady debaty, istnieją różne wersje tego formatu, ale najczęściej w debacie bierze udział osiem osób. Przedmiotem debaty jest zdanie twierdzące wyrażające pogląd (na przykład: „Piękno jest ważniejsze od mądrości”). Jeden zespół broni tezy (propozycja), a kolejna czwórka usiłuje ją obalić (opozycja). Każdy członek zespołu odgrywa inną, uzgodnioną rolę: pierwszy przedstawia stanowisko grupy, drugi argumentuje, trzeci poddaje krytyce punkt widzenia drużyny przeciwnej, czwarty podsumowuje argumenty opozycji i propozycji. Przedstawiciele grup naprzemiennie występują ze swoimi przemówieniami. W debacie biorą udział także marszałek, sędziowie, sekretarz pilnujący czasu przemówień (bellboy/bellgirl).
Debatę prowadzi marszałek, który wita uczestników i publiczność oraz prezentuje tematykę I obie strony sporu, a także udziela głosu i pilnuje przestrzegania porządku dyskusji. Sekretarz sygnalizuje koniec przydzielonego na poszczególnych mówców czasu oraz momenty początku i końca możliwości zadawania (zwykle maksymalnie dwóch) pytań oraz podawania informacji. Uczestnicy zwykle mają po cztery minuty na zaprezentowanie swoich stanowisk. W przypadku przekroczenia czasu marszałek powinien odebrać głos mówcy, jednak może przedłużyć wypowiedź do czasu dokończenia podjętej myśli. Ważnym elementem każdego przemówienia jest oficjalne zwracanie się do adresatów (Szanowna pani sekretarz, szanowny panie marszałku, droga publiczności!).
W trakcie przemówienia oponenci mogą zadawać pytania (można w to włączyć także publiczność). Prawem przemawiającego jest odrzucenie zadawanego pytania. Przemawiający jest też objęty 30 sekundowym „parasolem ochronnym” na początku i na końcu przemowy, w trakcie, którego nie można zadawać pytań oraz podawać informacji. Pytanie zazwyczaj nie może być dłuższe niż 10 sekund.
Bardziej zaawansowanym elementem debaty może być także „ad vocem”, czyli możliwość bezpośredniej odpowiedzi na argumenty proponenta. Ad vocem trwa maksymalnie jedną minutę̨. W debatach dla początkujących rzadko występuje, ponieważ wymaga większych umiejętności oratorskich. Kolejnym etapem debaty jest ocena sędziów i/lub głosowanie publiczności na jedną z dyskutujących stron.
W ocenie debaty powinno się brać pod uwagę spójność wypowiedzi, siłę i logiczność argumentów, jak też retorykę i umiejętności przekonywania oraz kulturę i etykę słowa (argumenty „ad hominem” dyskredytują mówcę i właściwie uniemożliwiają wygranie debaty przez zespół dopuszczający się takich praktyk).
Jak zaczęła się Twoja przygoda z debatami?
Moja przygoda z debatami rozpoczynała się wielokrotnie i wielotorowo. Najpierw zacząłem zwracać baczniejszą uwagę na swoje umiejętności oratorskie, następnie zacząłem wykorzystywać techniki „Public Speaking” w zajęciach ze studentami i nauczycielami. W trakcie jednej z konferencji stowarzyszenia IATEFL Polska, Bethany Cagnol z Paryża zainspirowała mnie debatami, brakowało mi jednak odwagi, aby wykorzystać je na swoich zajęciach. Wydawało mi się to dosyć skomplikowane. Dopiero trzy lata temu Monika Izbaner z VI LO w Bydgoszczy przekonała mnie jak łatwa i pożyteczna jest to technika. W nauczaniu i w życiu publicznym.
Skąd pomysł na wykorzystanie debaty na zajęciach z języka angielskiego?
Debatowanie to bardzo skuteczny sposób na zwiększenie kompetencji językowych, wzbogacenie słownictwa o bardziej formalne i ćwiczenie wypowiadania się na ważne tematy zawodowe, społeczne czy polityczne. Co więcej debatowanie, to także nauka przekonywania do swoich racji. Ta umiejętność jest bardzo ceniona wśród dorosłych i nastolatków.
Debatowanie to swego rodzaju prowadzenie ustrukturyzowanego dialogu, ale w naturalnej sytuacji komunikacyjnej, w której potrzeba wymiany poglądów wynika z naturalnej chęci do przekonywania innych do swoich racji. Debatowanie to także wcielanie się w role – takie symulacje to często wykorzystywane techniki na zajęciach językowych.
Jak można wykorzystać debatę na zajęciach językowych?
Debata oksfordzka zajmuje około 40 minut. Jeśli odpowiednio przygotujemy uczniów, zapoznamy ich z zasadami debat i wyposażymy ich w strategie debatowania, przeprowadzenie całej debaty jest jak najbardziej możliwe.
Warto jednak wprowadzać elementy debat na zajęciach. Uczyć swoich uczniów umiejętności argumentowania i logicznego wypowiadania się. Można oczywiście ćwiczyć przemawianie publiczne i jest to bardzo potrzebna umiejętność, ale prawdziwe debatowanie zaczyna się od budowania argumentów. Człowiek pragnący przekonać do swoich racji musi wykorzystać posiadaną wiedzę ogólną, rozpoznać przesłanki, wyciągnąć wnioski i poprzeć je faktami. Czasami trudno jest nam to zrobić w języku polskim, język obcy jest tu dodatkowym wyzwaniem. Krytyczne myślenie, które pozwala nam na odróżnienie faktów od opinii lub przeciwstawienie się błędom logicznym, jest kolejnym ważnym elementem debatowania, które możemy ćwiczyć na lekcjach języka obcego, chociażby analizując z uczniami „fake news”.
Jakie są zalety wykorzystania debaty na zajęciach językowych? Jakie cele zajęć językowych pomaga osiągnąć?
Zalety debat na lekcji języka obcego są tematem na osobny artykuł, w mojej opinii najważniejsze to:
- stymuluje do poszerzania naszej wiedzy ogólnej,
- jest motywujące samo w sobie, ponieważ wynika z wewnętrznych potrzeb człowieka: rywalizacji i chęci przekonywania innych do swoich racji,
- jest naturalnym polem do ćwiczenia wielu, rożnych funkcji językowych.
Czy są jakieś wady wykorzystania debaty na zajęciach językowych?
Wady, choć nie tak liczne jak zalety, to między innymi to, że debatowanie:
- wymaga przygotowania przed zajęciami,
- może zabrać sporo czasu na lekcji,
- wymaga wiedzy ogólnej i zainteresowania kwestiami społecznymi.
Czy debata to dobre narzędzie dla każdego ucznia, nauczyciela, grupy?
Wydaje się, że debaty najlepiej sprawdzają się ze studentami od poziomu B1. Jest to związane z zasobem słownictwa i podstawowymi umiejętnościami komunikacyjnymi, które debatujący powinien posiadać. Z drugiej jednak strony, znam nauczycieli wykorzystujących z powodzeniem debaty oksfordzkie z uczniami szkół podstawowych.
Czy testowałeś wykorzystanie debaty z rożnymi grupami wiekowymi?
Obawiam się debatowania z dziećmi. Myślę, że jest to narzędzie do pracy z nastolatkami i dorosłymi.
Co to jest turniej debat oksfordzkich?
Turnieje debat oksfordzkich to przestrzeń na sprawdzenie swoich umiejętności i złapanie bakcyla. Najważniejszy Turniej Debat Oksfordzkich w języku angielskim to Muszkieterowie Słowa – wywodzący się z Bydgoszczy, ale także odbywający się co roku w Warszawie.
Czy wprowadzenie debat oksfordzkich do programu nauczania zmieniła Twoje zajęcia, miała jakiś wymierny skutek? Jak wpłynęło na uczniów?
Wymierny skutek to wzrost kompetencji językowych wszystkich uczniów, z którymi pracowałem. Kolejny efekt to wzrost pewności siebie u tych uczniów i zmniejszenie się tremy przed przemawianiem publicznym. Oczywiście zaobserwowałem wzrost częstotliwości użycia podczas debat określonych słów, zwrotów i wyrażeń w języku angielskim u wszystkich uczniów. Wydaje mi się jednak, że dwa pierwsze elementy, o których wspomniałem są absolutnie przełomowe u tych ludzi, z których przygotowywałem do debatowania.
Dziękuję za niezwykle ciekawą rozmowę. Sama stosuję zmodyfikowaną debatę na zajęciach z języka angielskiego i również uważam, że to świetne narzędzie rozwijania nie tylko kompetencji strikte językowych, ale również kultury dyskusji czy ustrukturyzowanej wypowiedzi.
Małgorzata Mazurek – nauczycielka akademicka i tłumaczka. Obecnie wykładowczyni w Akademii Sztuki Wojennej, specjalizująca się w nauczaniu dorosłych i przygotowaniu kandydatów do specjalistycznych egzaminów językowych. Autorka skryptu i podręcznika dla słuchaczy specjalistycznych kursów językowych w dziedzinie wojskowości. Prowadzi blog www.stanagexpert.com(link is external). Ambasadorka EPALE.
